Het verhaal van Dame Yang
In het begin van de achtste eeuw besteeg de wijze en getalenteerde Tang Xuanzong de troon als Zoon van de Hemel. In de decennia die volgden, werkte hij ijverig aan de hervorming en versterking van zijn rijk, waardoor het China van de Tang-dynastie een ongekende welvaart en macht bereikte en enorme vooruitgang boekte op het gebied van cultuur en kunst.
De allereerste keizer van de Tang-dynastie beweerde dat hij afstamde van Lao-Tzu, de grondlegger van het Taoïsme. Ook Xuanzong was een toegewijd volgeling van het Taoïsme. Maar tegen de laatste jaren van zijn bewind trad het Taoïstische principe van "wu ji bi fan" (situaties zullen omkeren wanneer ze een extreem punt bereiken) op. De keizerlijke macht verzwakte toen ministers en generaals de overhand kregen, militaire campagnes eindigden in nederlagen, hongersnood toesloeg en natuurrampen een ravage aanrichtten. Wie had er schuld aan?
Een opmerkelijk personage in deze historische episode werd het onderwerp van controverse. Dame Yang, de favoriete gemalin van de keizer, werd door velen beschouwd als een factor in het snelle verval van de glorieuze dynastie.
Is het land echt uiteengevallen door de schoonheid en invloed van één keizerlijke concubine? Of was zij een gemakkelijke zondebok in een tijd van onrust?
Een gezicht dat alle bloemen overtreft
Toen de naaste gemalin van Keizer Xuanzong stierf in 737, leek niets zijn melancholie te kunnen verlichten. Op een dag bracht het lot een nieuwe verschijning in de wereld van Zijne Majesteit.
Van Dame Yang werd gezegd dat haar haren als een vloeiende wolk waren en dat alle bloemen verbleekten bij de schoonheid van haar gezicht. De keizer raakte gecharmeerd bij hun eerste ontmoeting. Daarna merkte hij dat hij niet meer zonder haar kon.
In 745 gaf Xuanzong aan Dame Yang de titel Kostbare Concubine (gui fei), de hoogste rang voor keizerlijke gemalinnen. Hij verleende ook titels en eerbewijzen aan veel van haar familieleden, waaronder haar overleden vader.
De dagen van Dame Yang werden gevuld met onvoorstelbare pracht en praal. Als de parel in de palm van de keizer, laveerde ze met hem in een vergulde wereld, getooid met juwelen en in glanzende zijden jurken.
Maar terwijl ze dineerden, wijn dronken en genoten van uitstekende muziek en dans, ontstonden er overal problemen.
Aan de grenzen, ver van de hoofdstad, werden generaals steeds machtiger. Eén in het bijzonder, generaal An Lushan, die eerder op vriendschappelijke voet stond met de keizer en zijn vrouw, verzamelde een leger van 200.000 man en steeg boven hen allen uit.
Ondertussen kochten hofambtenaren familieleden van de Kostbare Concubine om voor persoonlijk gewin. En er kwamen protesten dat de keizer zijn publieke taken verwaarloosde terwijl hij in Dame Yang's gezelschap was.
Opstand, terugtrekking, kwelling
In 755 mobiliseerde An Lushan zijn troepen en stormde Noord-China binnen. Terwijl hij naar het zuiden trok, sloten vele lokale bewoners zich bij hem aan.
In 756 arriveerde het rebellenleger buiten de Tang hoofdstad Chang'an. En Xuanzong, samen met vele leden van zijn hofhouding en Dame Yang, werden gedwongen verder naar het zuiden te vluchten tijdens een zware tocht door de bergen.
Maar toen ze het Mawei Koerier Station naderden, hadden de uitgeputte en verongelijkte mannen er genoeg van. Ze smeekten de keizer zich te ontdoen van de Kostbare Concubine - de "oorzaak" van het lijden van de hele natie. Zonder haar dood weigerden ze verder te gaan.
De keizer had geen keus en stemde toe.
Gehuld in geuren en paarse zijde werd het lichaam van de gemalin begraven door keizerlijke wachters naast de ruige weg.
De nasleep
Terwijl Tang Xuanzong's gevolg zijn toevlucht zocht in het zuiden, besteeg zijn zoon, de kroonprins, de troon. Toen hij het nieuws vernam, deed Xuanzong een stap opzij om keizer emeritus te worden. En toen de nieuwe keizer Chang'an heroverde op de rebellen, keerde een ouder geworden Xuanzong ook terug naar het paleis.
De voormalige keizer bracht de rest van zijn jaren in relatieve rust door. Maar het verstrijken van de tijd deed niets af aan de herinneringen aan zijn dierbare gemalin. Pas nadat hij een portret van haar besteld had, kon hij een beetje troost vinden door het beeld dagelijks te bezoeken.
Sommige vertolkingen van dit aangrijpende verhaal vertellen over een Taoïst die, uit medelijden met de door hartzeer geplaagde keizer, aanbood hem te helpen contact op te nemen met Dame Yang in de wereld aan gene zijde. Wanneer de Taoïst haar in een paleis tussen de wolken lokaliseert, maakt de eenzame gemalin haar kostbare haarspeld en juwelendoos - beide geschenken van Zijne Majesteit - kapot en vraagt de Taoïst een stuk van elk naar de keizer terug te brengen als teken van haar blijvende toewijding.
De geschiedenis zal Dame Yang herdenken als één van de Vier Grote Schoonheden van het oude China - vrouwen met een buitengewoon uiterlijk en talent wier leven het lot van het rijk sterk veranderde. Haar verhaal is ook vereeuwigd in meester-dichter Bai Juyi's Song of Everlasting Sorrow, en in talloze literaire, dramatische, opera- en filmwerken door de millennia heen.
Shen Yun 2023's De Tang Keizer en Dame Yang is een klassieke Chinese dansvertolking van dit historische verhaal.
