Een dikke tien voor de oud-Chinezen

Denk je met opwinding terug aan school of met verschrikking? In het verre verleden kenden studenten het belang van het in de boeken duiken – wellicht gingen ze zelfs te diep.

De eerste scholen in China werden meer dan 4.000 jaar geleden opgericht. Gedurende duizenden jaren studeerden veelbelovende geesten met uiteenlopende achtergronden ijverig aan keizerlijke academies, hogescholen en particuliere scholen bestuurd door geleerden zoals Confucius.

Hun ultieme doel? Te slagen voor de examens voor overheidsdienst – een nationaal selectiesysteem in gebruik genomen tijdens de Sui dynastie (581 – 618 n. Chr.), geperfectioneerd in de Tang dynastie (618- 907 n. Chr.) en in gebruik tot begin 20e eeuw. Degenen die het gemeentelijk examen haalden gingen verder naar provinciale en uiteindelijk de rijks examens. Posities binnen alle lagen van de overheid werden toegewezen aan degenen met een hoge score en zij brachten hun families grote eer.

Deze aloude mentaliteit van het zich toeleggen op academische studies is in vele verhalen en zelfs alledaagse uitdrukkingen duidelijk aanwezig. Wellicht inspireert (of misschien beangstigt) deze idioom je om een beetje dieper in de boeken te duiken.

Dit lichtje van mij

Vele grote geesten komen van bescheiden komaf. Een tijd geleden deelden arme families een gemeenschappelijk probleem: ze hadden geen geld om ’s avonds hun huis te verlichten. Maar fantasievol en vastberaden als ze waren, gaven hun leergierige kinderen niet op…

Idioom: Een gat in de muur boren om licht te lenen 鑿壁偷光

De jonge Kuang Heng kon, opgroeiend tijdens de Westelijke Han Dynastie (206 v. Chr. – 24 n. Chr.), geen boeken of lessen betalen. In plaats daarvan kluste hij overdag bij rijke families en ruilde hij zijn arbeid in voor toegang tot hun bibliotheken.

Op een avond, terwijl hij in het donker verzen voor zichzelf aan het reciteren was, zag hij een licht door een barst in de muur komen. Zijn buurman had een kaars aangestoken! Snel pakte hij een klein mes om te wroeten en zo het gat een beetje wijder te maken. Een straal met voldoende licht scheen op zijn boek en hij had een manier gevonden om te studeren.

Idioom: Vuurvliegjes vangen en reflecterende sneeuw 囊螢映雪

Tijdens de Jin Dynastie (265-420 n. Chr.) wisten twee arme jongens hoe ze de seizoenen in hun voordeel konden gebruiken:

Eén van hen ging iedere zomeravond naar buiten en ving tientallen vuurvliegjes die zijn geïmproviseerde lamp verlichtten. De ander studeerde buiten op strenge winteravonden. Waarom? Hij las bij het maanlicht dat reflecteerde op de met sneeuw bedekte grond. Wanneer zijn vingers te verkleumd raakten om zijn rollen vast te houden, rende hij een paar keer de tuin rond alvorens naar zijn verzen terug te keren.

Uiteindelijk werden deze knapen respectievelijk Minister van Personeelszaken en de Keizerlijke Censor van de Jin.

De pijnlijk volhardenden

Idioom: Hangend aan een balk en stekend met een priem 懸梁刺骨

Ooit jezelf geknepen als je slaperig werd in de klas? Om slaap tegen te gaan, gingen studenten vroeger ook over tot pijn…

Tijdens de oostelijke Han (25 – 220 n. Chr.), was kleine Sun Jing het zat kostbare tijd slapend door te brengen. Hij pakte een stuk touw, bond een eind aan zijn haar en het andere eind aan een dakbalk. Op deze manier werd hij wakker door een scherpe ruk aan zijn hoofdhuid als hij slaperig werd. Zijn inspanningen maakten hem een beroemd staatsman.

Strateeg Sun Qin had tijdens de periode van de Strijdende Staten (472-221 v. Chr.) verheven aspiraties. Hij kende echter een moeilijk begin en werd door iedere leider die hij wilde dienen afgewezen. Onverdroten sloot hij zichzelf op in zijn kamer om dag en nacht ‘de kunst van oorlog voeren’ te bestuderen. Zijn enige metgezel was een lange priem (gereedschap om leer mee te doorboren) die hij in zijn dij stak wanneer hij zich slaperig voelde. Ja, tot bloedens toe.

Een jaar later verliet hij zijn kamer om het land door te reizen en verenigde met succes zes vijandelijke staten in een coalitie tegen de Qin.

Idioom: Sneeuw stapelt op bij Cheng’s hek 程門立雪

Yang Shi had, ten tijde van de noordelijke Song Dynastie (960-1127 n. Chr.), de hoogste rijks examens al gehaald. Nog steeds smachtend naar kennis besloot hij een van de grootste filosofen van zijn tijd op te zoeken.

De timing van Yang was niet super: de meester was net gaan liggen voor een dutje. Uit respect wachtte hij geduldig bij het hek – in een sneeuwstorm. Toen Meester Cheng uiteindelijk wakker werd, zag hij blijkbaar alleen een grote hoop sneeuw. Hij accepteerde daarna zijn nieuwe student.

Gewoon doorgaan

Een paar van de grootste academische namen geloofden dat ze nooit te veel konden studeren.

Idioom: Driemaal de leren band breken 韋編三絕

Hoeveel jaar zou je aan één boek besteden? Confucius schreef in zijn Analects:”Als er jaren aan mijn leven werden toegevoegd, zou ik vijftig jaar spenderen met het bestuderen van Yi en wellicht zou ik dan geen grote fouten maken.”

Op zijn oude dag begon Confucius met het maken van aantekeningen bij Yi ( Het boek van veranderingen). Yi is met het uiteenzetten van voorspellen, kosmologie en filosofie één van de vijf klassieken in traditioneel onderwijs en één van China’s eerste boeken.

Confucius had zijn rollen zo vaak ingezien dat de leren band door slijtage drie keer vervangen moest worden. Nog steeds treurde hij echter dat hij hen niet genoeg had bestudeerd.

Idioom: Wang Xizhi eet inkt 王羲之吃墨

Alvorens Wang Xizhi (303-361 n. Chr.) de Heilige van Kalligrafie werd genoemd, stond hij al bekend om zijn extreme ijver. Tijdens zijn jeugd reisde Wang veel en ver om gravures van zijn gewaardeerde voorgangers te bestuderen. Thuis ging hij zo op in het schrijven dat hij dagelijks zowel zijn bedtijd als etenstijd vergat.

Op een keer werd een blad met gestoomde broodjes en knoflooksaus naar zijn bureau gebracht. Later ging zijn vrouw kijken of zijn favoriete eten hem had kunnen verleiden. Dat was het geval. Hij liet echter het oefenen niet onderbreken en had per ongeluk brood in de inkt gedoopt. “De knoflook is opvallend hartig vandaag”, zou de workaholic met de inktmond toen gezegd hebben.

Advies voor wijzen

Kijk, ik zeg niet dat iemand bevriezingen of vergiftiging van inkt moet riskeren of hun ouders verdriet moet doen door het huis te beschadigen. Laat echter iets van de spirit van de oude wijzen op je overspringen. Studeer ijverig. Werk af en toe tot diep in de nacht. En kijk maar of je je ook niet meer wel onderlegd voelt.