Een gids voor traditionele Chinese feesten

Mijn hele leven lang heb ik me verbaasd over de verschillende en talrijke Chinese feesten en feestdagen. Hoewel ik van Chinese afkomst ben, schaam ik me te zeggen, dat ik nog steeds moeite heb om me te herinneren welke wat is! Iedere traditie heeft zijn wortels en oorsprong, waarvan sommige teruggaan tot het begin van de Chinese beschaving. 

Hier zijn enkele van de bekendste feesten en vieringen van de Chinese traditie:

#1: Chinees Nieuwjaar

Het Chinese Nieuwjaar is een 15 dagen durende viering van het begin van het maankalenderjaar. Als zodanig wordt deze feestdag ook wel het Maan Nieuwjaar of het Lentefeest genoemd. Volgens de legende begon deze viering meer dan 3.000 jaar geleden tijdens de Shang Dynastie (1600-1046 v.Chr.). 

In die tijd zou een beest met de naam Nian (年) of "Jaar" op oudejaarsavond tevoorschijn komen om mensen schade toe te brengen, hun eigendommen te vernietigen en in het algemeen een grote overlast te dienen. Uiteindelijk ontdekten de mensen dat Nian bang was voor de kleur rood, harde geluiden en vuur. Dit is de reden waarom de kleur rood en luidruchtige rotjes zo belangrijk zijn tijdens dit feest. 

Tegenwoordig, afgerekend met het beest Nian, komt de hele familie samen voor een feest met epische proporties. Festiviteiten zijn onder andere: vuurwerk, drakendansen, een goede tijd doorbrengen met familie en vrienden, genieten van heerlijke Chinese lekkernijen, het geven van rode enveloppen gevuld met geld (hongbao), en het versieren van ramen en deuren met  versregels gesneden uit rood papier. 

Families komen ook op deze dag samen om knoedels te maken en ervan te genieten. De meeste mensen associëren knoedels tegenwoordig met welvaart en rijkdom, omdat ze lijken op de vorm van oude zilveren en gouden staven. 

Echter, een ander herkomstverhaal over knoedels zegt dat ze voortkomen uit de vriendelijkheid van een oude Chinese arts die een heel dorp genas met zijn speciale recept voor oorvormige knoedels. Lees hier het volledige verhaal. 

#2: Het Maan festival 

Dit is de grootste feestdag van het Chinese najaar seizoen, wanneer de maan het grootst en rondst is, en families zich in Thanksgiving-stijl verzamelen. Vervang gewoon de kalkoen door wat maancakes, steek wat lantaarns en vuurwerk aan en geniet van de tijd met het gezin. Het kijken naar de maan is een must als de lucht helder is. 

Er zijn verschillende verhalen verbonden aan dit festival. Eén daarvan is de legende van de Chinese maangodin Chang'e. Om een lang verhaal kort te maken: haar man vond een onsterfelijkheidselixer, Chang'e werd ongeduldig, dronk de hele fles leeg en vloog uiteindelijk naar de maan (met slechts een jade konijn om haar gezelschap te houden).

Een ander verhaal beweert dat het festival eigenlijk geïnspireerd is door een opstand tegen de Mongoolse heersers van de Yuan-dynastie (1280-1368 na Chr.). In die tijd werden groepsbijeenkomsten verboden om mogelijke opstanden te voorkomen. Een adviseur van de rebellen, Liu Bowen, merkte echter op dat de Mongolen nooit maancakes aten. Hij bedacht een plan om toestemming te krijgen om duizenden maancakes uit te delen aan Chinese inwoners in de stad op de avond van het Maan festival, om zo op grootse wijze het lange leven van de keizer te vieren.

In werkelijkheid was iedere maancake voorzien van een boodschap die zei: "Dood de Mongolen op de 15e dag van de 8e maand!"  Zo werd de regering die nacht door een gecoördineerde aanval omvergeworpen en werd de Ming-dynastie (1368-1644 na Chr.) onder rebellenleider Zhu Yuanzhang opgericht. Sindsdien hebben de maancakes de status van nationale snack van het festival gekregen. 

#3: Lantaarn festival

Het Lantaarn festival markeert het einde van de Chinese nieuwjaarsvieringen, op de vijfde dag van het nieuwe maanjaar. Op deze dag komen de families samen om te eten, lantaarns te versieren en vervolgens hun mini-hete-lucht-ballonnen in de lucht los te laten.

De oorsprong van dit festival gaat terug tot de Han dynastie (206 v.Chr.-220 v.Chr.) toen boeddhistische monniken op de 15e dag van het maanjaar lantaarns ophingen ter ere van de Boeddha. Deze gewoonte werd door het volk waargenomen en verspreidde zich later door China en Oost-Azië. 

De meer recente toevoeging van de hoogzwevende lantaarns zou afkomstig zijn van de briljante uitvinder Zhuge Liang (181-234 na Chr.), die voor het eerst gebruik maakte van één van deze zwevende lantaarns als signaal om versterkingen te vragen tijdens een veldslag toen zijn leger omsingeld was. Tegenwoordig zijn deze lantaarns echter meer een symbool van de harmonie tussen onze wereld en het goddelijke omdat ze steeds dichter naar de hemel zweven. 

Een speciaal hapje om te eten tijdens dit festival zouden de kleine kleverige rijstbolletjes zijn die tangyuan worden genoemd. Deze smakelijke lekkernijen zijn perfect gevormde en gekookte kleine vreugdebolletjes. Ze zijn gevuld met fruit, noten of sesam, en symboliseren heelheid en familie-eenheid.

#4: Drakenboot festival

Op de 5e dag van de 5e maand van de maankalender is het Drakenboot festival één van de meest vrolijke en leuke festivals in de Chinese cultuur. De oorsprong ligt echter in een verhaal van tragische heldendom. 

Tijdens de periode van de Zhou-dynastie (481-221 v. Chr.) leefde in de staat Chu een rechtschapen ambtenaar met de naam Qu Yuan. Toen de koning van Chu een alliantie aanging met de machtige staat Qin, werd Qu Yuan verbannen en beschuldigd van verraad, omdat hij zich fel tegen de alliantie verzette. Na 28 jaar verbrak Qin de alliantie en viel Chu binnen, wat Qu Yuan ertoe aanzette zich uit wanhoop te verdrinken in de Miluo rivier. 

De lokale dorpelingen bewonderden hem diep en haastten zich met hun boten om hem te redden of in ieder geval zijn lichaam terug te halen. Dit zou de oorsprong zijn van de Drakenboot race. Toen de dorpelingen zijn lichaam niet konden vinden, gooiden ze ballen kleefrijst in de rivier zodat de vissen die konden opeten in plaats van Qu Yuan's lichaam. 

Tegenwoordig zijn deze heerlijke ballen van kleefrijst, bekend als zongzi, een essentieel onderdeel van elk Drakenboot festival. Dit smakelijke Chinese gerecht is gemaakt van bolletjes rijst met verschillende vullingen en vervolgens verpakt in bamboebladeren. 

BONUS: Hier zijn een paar van de minder bekende festivals in de traditionele Chinese cultuur.

#5: Qing Ming festival

Het Qing Ming festival, ook bekend als  Gravenfeest in het Nederlands, wordt gevierd op de 15e dag na de lente-equinox (4 of 5 april van een bepaald jaar). 

De oorsprong van dit festival gaat terug tot China's lente- en herfstperiode rond 650 voor Christus. Een prins genaamd Wen werd in zijn jeugd verbannen om aan religieuze vervolging te ontkomen. Hij had een trouwe verzorger met de naam Jie Zitui, die altijd aan zijn zijde stond. 

Negentien jaar later keerde prins Wen met succes terug naar huis en volgde de troon op. Hij beloonde zijn vele bedienden die aan zijn zijde bleven, met één uitzondering: zijn trouwste verzorger Jie Zitui. Jie Zitui koos ervoor in stilte op een afgelegen berg te wonen en niet om een beloning te vragen. Toen keizer Wen zich eindelijk schuldig voelde voor zijn daden, ging hij naar de berg om Jie Zitui te vinden. Toen Jie weigerde om hem te zien, stak keizer Wen de berg in brand om hem te overtuigen naar beneden te komen. 

Jie, echter, kwam nog steeds niet naar beneden en omhelsde een wilgenboom tot hij stierf. Keizer Wen had zo'n spijt dat hij besloot zijn voormalige trouwe verzorger te herdenken, en riep deze dag uit tot het Hanshi festival, dat nu bekend staat als het Qingming festival. 

Op deze dag komen families bij elkaar en betuigen hun respect aan hun voorouders. De mensen maken de graven schoon, verwijderen het onkruid en leggen verse grond op de graven. Andere activiteiten zijn het aanbieden van wijn of voedsel, het branden van wierook, en het offeren of verbranden van dodengeld (ritueel geld). 

In het moderne China, waar de traditionele cultuur en geloofsovertuigingen zijn uitgehold door decennia van communisme, werd dit festival verboden omdat het traditionele waarden stimuleert. Pas in 2008 werd het verbod opgeheven, waardoor mensen weer hun respect konden betuigen aan het verleden. 

#6: Dubbel Negen festival

Dit festival heeft nog twee andere namen: Het Chongyang festival en het Senioren festival. Deze feestdag is een traditie voor het behoud van een goede gezondheid en levendigheid, maar ook het nemen van de tijd om de buitenlucht op te zoeken in het heldere herfstweer. 

Verschillende bronnen herleiden deze feestdag tot het verhaal van Huan Jing, een man die geloofde dat er op de 9e dag van de 9e maand een pestepidemie zou uitbreken. 

Het boek I Ching beschouwde het getal "negen" als een yang getal in de theorie van yin en yang, en de 9e dag van de 9e maanmaand was een potentieel gevaarlijke datum vanwege overtollige yang energie. 

Om een ramp te voorkomen, vertelde hij zijn familieleden een heuvel te beklimmen met zhuyu (kornoelje) takjes en chrysantenwijn te drinken. 

De kornoelje (Cornus officinalis om precies te zijn), met zijn sterke geur, zou boze geesten verdrijven; chrysantenbloesems zouden een lange levensduur bevorderen. Beide planten zouden reinigende eigenschappen en het vermogen om ziekten te genezen, hebben. 

De familie gehoorzaamde en keerde pas 's avonds terug naar het dorp, waar ze al hun vee dood aantroffen. Huan Jing hoorde van zijn leraar, een cultiverende Taoïst, dat de dieren waren gestorven in plaats van zijn familie. 

In navolging van Huan Jing drinkt men op deze dag chrysantenthee en zoekt men naar de dichtstbijzijnde berg om die te beklimmen. Als er geen berg in de buurt is, kunt je altijd nog een paar chongyang cakes eten, omdat het Chinese karakter voor taart, gao, een homofoon voor hoogte is.